پایان نامه درباره تشدید مجازات که در دو بخش ارائه گردید به ارزیابی مقررات عوامل عمومی تشدید مجازات در دوره های مختلف قانونگذاری به طور مبسوط اختصاص پیدا کرده است.  قبل از بیان هر مسئله ای، ذکر این مطلب ضروری می نماید که مهم ترین انتقاد وارد بر این قانون می باشد ؛ در همه جای دنیا و در هر دورانی تغییر قانون به معنای ناکارآمدی قانون جاری و نیاز جامعه به قانون جدید برای رفع مشکلات پیش آمده از نواقص قانونی است.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در سال 1361 قانون اصلاحی مجازات عمومی 1352 نیز تغییر کرد. کمی بعد در سال 1370 قانون مجازات اسلامی تصویب گشت. و هم اکنون نیز شاهد تغییر قانون مجازات اسلامی هستیم. در این تغییر و تحولات شاهد حذف و اضافه و هم چنین تغییراتی  بودیم که یکی از این موارد که مورد بحث ما نیز می باشد، عوامل عمومی تشدید مجازات، علی الخصوص تکرار و تعدد جرم می باشد.

اکنون بعد از گذشت چند دهه شاهد آن هستیم که قواعد مربوط به تکرار و تعدد جرم مصوب 1352 که در قانون راجع به مجازات اسلامی 1361 به کلی تغییر کرده بودند،  با اندک تغییرات بسیار جزئی و در مواردی عیناً تکرار شده اند. و این همان مسئله ای که ابتدا ذکر شد را به ذهن متبادر می کند که ؛ اگر تغییر یک قانون به معنای ناکارآمدی و ایرادات آن است، چرا دوباره مورد نظر قانونگذاران قرار گرفته ؟ و اگر ایرادی بر آن وارد نبوده چرا در آن زمان تغییر داده شده است ؟ تغییرات متوالی قانون جاریه کشور طی تقریباً سه دهه و رجوع به قانون قدیم، باعث ورود خدشه به اقتدار و انسجام دستگاه های مقننه و قضاییه و زیر سؤال رفتن این دستگاهها را به دنبال دارد. با این حال قانون حاضر دارای مزایای فراوانی است که معایب قانون قبلی را از بین می برد، اگر چه خالی از ایراد هم نیست.

عوامل عمومی تشدید مجازات از جمله مواردی هستند که از اولین قانونگذاری مدرن کیفری در ایران (1304) وجود داشته و در تمام این سال ها و با تغییرات قوانین دچار تغییر و تحول شده اند. این عوامل به سه عامل تکرار و تعدد جرم و سردستگی گروه مجرمانه  (به نظر نگارنده ) تقسیم  می شوند، که این عامل سوم از نظر بسیاری از صاحب نظران حقوق کیفری به عنوان عامل شخصی تشدید مجازات شناخته می شود. با این حال هم مورد کم لطفی و بی توجهی قرار گرفته است که در این پژوهش سعی شده به آن پرداخته شود.

دو عامل دیگر نیز با تغییر و تحولاتی هم که داشته دارای نقایص فراوانی که در عمل باعث بروز مشکلات زیادی بوده اند که مکرراً از سوی صاحب نظران مورد انتقاد بسیاری واقع می شده است.  در این پژوهش ارزیابی قوانین گذشته و برشمردن مزایا و معایب آن و ارزیابی قانون جدید در سرلوحه کار قرار دارد تا به نتیجه ای که باید رسیده شود؛ آیا با قانون جدید که انتظار می رود مشکلات گذشته رفع شود چنین اتفاقی خواهد افتاد؟ و اینکه چه مشکلاتی در عمل می تواند وجود داشته باشد؟

 
فهرست مطالب
چکیده    1
مقدمه    2
الف – طرح مسئله    2
ب- اهداف پژوهش    3
ج- پرسش های اصلی    3
د- فرضیات اصلی    3
ه – روش انجام پژوهش    4
و – سوابق انجام پژوهش    5
ز- تقسیم بندی و سازمان دهی مطالب    5
ح – مشکلات و چالش های انجام پژوهش    5

بخش اول: مفاهیم مربوط به تشدید مجازات و سابقه تاریخی آن ها در حقوق ایران    7
فصل اول– مفاهیم مربوط به تشدید مجازات    7
مبحث اول– عوامل  خاص و عام تشدید مجازات    9
گفتار اول – عوامل خاص تشدید مجازات    9
الف – تعریف    9
ب- مصادیق    9
گفتار دوم – عوامل عام تشدید مجازات    10
الف – تعریف    10
ب – مصادیق    11
مبحث دوم – عوامل قانونی و قضایی تشدید مجازات    13
گفتار اول– تشدید قانونی مجازات    13
الف – تشدید مجازات از طریق حذف ارفاق های قانونی یا تحدید آن ها:    14
ب – تشدید مجازات از طریق افزایش حداکثر مجازات    15
ج – تشدید مجازات از طریق محکومیت متهم به حد اکثر مجازات    15
د – تشدید مجازات از طریق افزایش حداقل مجازات:    16
ه – تشدید مجازات از طریق محکومیت به مجازات های تکمیلی یا تدابیر دیگر    17
گفتار دوم – تشدید قضایی مجازات    18
گفتار سوم – احکام قانونی تشدید مجازات    20
الف – امکان جمع میان کیفیات مشدده و مخففه    20
ب – امکان جمع میان دو یا چند کیفیت مشدده    21
مبحث سوم – عوامل عینی (خارجی) و شخصی تشدید مجازات    22
گفتار اول – عوامل عینی (خارجی) تشدید مجازات    23
الف – تعریف    23
ب- مصادیق    23
گفتار دوم – عوامل شخصی تشدید مجازات    25
الف – تعریف    25
ب – مصادیق    26
مبحث چهارم – انواع عوامل عام تشدید مجازات در حقوق ایران    27
گفتار اول – تعدد جرم و انواع آن    28
الف – تعدد مادی (واقعی)    28
ب- تعدد معنوی (اعتباری)    29
ج – تقسیمبندی تعدد به تعدد عام و خاص    30
گفتار دوم – مفهوم تکرار جرم و انواع آن    31
الف – تکرار جرم خاص و تکرار جرم عام    31
ب – تکرار دائم و موقت    32
ج- سایر تقسیم بندی های تکرار جرم    32
گفتار سوم – سردستگی گروه مجرمانه    33
الف – فقدان تعریف قانونی    33
ب – تعریف پیشنهادی نگارنده    35
فصل دوم – سیر تحول کیفیات عام تشدید مجازات تا پیش از تصویب قانون جدید مجازات اسلامی (1390).    35
مبحث اول – سیر تحول مقررات مربوط به تعدد جرم    35
گفتار اول – تعدد جرم در متن مصوب 1304 قانون مجازات    36
گفتار دوم – اصلاحات بعدی قانون مجازات عمومی تا سال 1352    38
گفتار سوم – تعدد جرم در اصلاحات قانون مجازات عمومی 1352    39
گفتار چهارم – تعدد جرم در قانون راجع به مجازات اسلامی مصوب 1361 و قانون مجازات اسلامی 1370    47
مبحث دوم – تاریخچه تکرار جرم در قوانین ایران    51
گفتار اول – تکرار جرم در متن مصوب 1304 قانون مجازات عمومی    52
گفتار دوم – اصلاح مقررات تکرار جرم تا پیش از تصویب قانون 1352    54
گفتار سوم – مقررات قانون اقدامات تأمینی در ارتباط با مجرمین به عادت و عدم اجرای این مقررات    59
گفتار چهارم – تصویب قانون مجازات عمومی 1352 و نگرش این قانون به تکرار جرم    62
گفتار پنجم – قانون راجع به مجازات اسلامی 1361و مقررات تکرار جرم در آن ها    68
گفتار ششم – قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 و مقررات تکرار جرم در آن    70
گفتار هفتم – ماده 48 قانون مکرر قانون مجازات اسلامی : ابتکار جدید برای برخورد با خطر مجرمان 
سابقه دار    72
مبحث سوم – سابقه مقررات مربوط به سردستگی گروه های مجرمانه    76
گفتار اول – قوانین قبل از انقلاب    77
گفتار دوم – قوانین بعد از انقلاب    78

بخش دوم: اشکالات و نارسایی های مقررات سابق و ارزیابی مقررات قانون جدید    80
فصل اول – اشکالات و نارسایی های مقررات سابق    81
مبحث اول – اشکالات مربوط به مقررات تعدد جرم    81
گفتار اول – عدم پیش بینی سقف تشدید مجازات (جمع مجازات ها) در صورت اختلاف جرائم ارتکابی    81
گفتار دوم – عدم تفکیک روشن میان انواع مختلف جرم    82
الف- تعدد جرم حدی و تعزیری ( سکوت قانون )    82
ب – تعدد شروع به جرم و جرم تام    83
ج – تعدد جرم میان جرم مهم تر و نوع اخف همان عمل    84
گفتار سوم – عدم بیان نحوه تشدید مجازات در تعدد خاص و بلاتکلیف بودن دادگاه ها    86
گفتار چهارم – صدور رأی وحدت رویه و منع افزایش مجازات نسبت به حداکثر قانونی    87
گفتار پنجم - اشکال تقسیم تعدد مادی به تعدد جرائم متعدد و مشابه    90
مبحث دوم – نارسایی های مربوط به مقررات تکرار جرم    92
گفتار اول – عدم تشدید مجازات در صورت وجود سابقه محکومیت به حد یا قصاص    92
گفتار دوم – عدم تعیین نحوه تشدید مجازات و بلاتکلیف بودن دادگاه ها    93
گفتار سوم– سکوت و ابهام قانون در زمینه امکان جمع کیفیات مخففه با تشدید ناشی از تکرار جرم    96
گفتار چهارم – دائمی بودن امکان تشدید مجازات و فقدان اعاده حیثیت.    98
گفتار پنجم – بلاتکلیف بودن دادگاه ها در صورت ارتکاب جرم پس از صدور حکم محکومیت قطعی و پیش از اجرای آن    99
مبحث سوم – نارسایی های مربوط به مقررات سردستگی گروه های مجرمانه    101
گفتار اول – فقدان تعریف قانونی    101
گفتار دوم – مضیق بودن مفهوم سردستگی و عدم تناسب آن با واقعیت جرائم سازمان یافته    101
گفتار سوم– بلاتکلیف بودن دادگاه ها در مورد نحوه تشدید مجازات    103
الف – کیفیت تشدید مجازات معاون جرم در فرض سردستگی او    103
ب – کیفیت تشدید مجازات شریک جرم در فرض سردستگی او    103
فصل دوم – ارزیابی مقررات قانون جدید مجازات اسلامی    104
مبحث اول – ارزیابی مقررات مربوط به تعدد جرم    104
گفتار اول – کاهش موارد جمع مجازات ها و پیش بینی اجرای هم زمان چند مجازات    104
گفتار دوم – تفکیک میان انواع مختلف تعدد جرم و احکام هر یک در قانون جدید    105
گفتار سوم – حذف تفاوت میان تعدد جرم از یک نوع یا انواع مختلف    108
گفتار چهارم – احکام تخفیف مجازات در تعدد جرم    109
مبحث دوم – ارزیابی مقررات مربوط به تکرار جرم    110
گفتار اول – تعیین نحوه تشدید مجازات    110
گفتار دوم – مرتبط ساختن تکرار جرم با صدور محکومیت قطعی    111
گفتار سوم – محسوب ننمودن سابقه محکومیت به حد یا قصاص    112
گفتار چهارم– پیش بینی ضمنی مقررات مربوط به حذف سوء سابقه و اثر موقت محکومیت قطعی سابق    113
گفتار پنجم – حذف مقررات مربوط به دوره نظارت یا مراقبت از محکومین سابقه دار.    114
گفتار ششم – محدود سازی تخفیف مجازات در تکرار جرم    115
گفتار هفتم – دیگر نوآوری های قانون جدید در مورد تکرار جرم    116
مبحث سوم – ارزیابی مقررات مربوط به تشکیل یا اداره گروه های مجرمانه سازمان یافته    117
گفتار اول – مقررات قانون جدید و مزایای آن ها    117
گفتار دوم – نارسایی ها و اشکالات احتمالی در اجراء    118
نتیجه گیری و پیشنهادات    120
مزایا       78
معایب      79
پیشنهادات     124
فهرست منابع و مآخذ    126
چکیده انگلیسی    129